بدون تردید برای هر کدام از شما علاقه مندان به دنیای نجوم پيش آمده كه براي رصد کردن آسمان و ديدن اجرام زيبای آن ، تصمیم به تهیه و خرید تلسکوپ گرفته باشید. قاعدتا رصد کردن آسمان از جمله فعالیت های بسیار لذت بخشی ست که حتی عنوان یک سرگرمی جذاب می‌تواند به مدت ها شما را مشغول کند. برای شروع این فعالیت هیچ احتیاجی به ابزار خاصی ندارید و حتی با چشمان غیرمسلح نیز قادر خواهید بود که نظاره گر زیبایی های آسمان باشید.
ما اگر دید عمیق تری داشته باشیم بدون تردید استفاده از ابزار رصدی مناسب، نماهایی را آشکار خواهد کرد که با چشم غیر مسلح هیچ گاه نمی توان شبه آن را دید. منظره گودال های پرتعداد ماه و یا حلقه های بسیار زیبای سیاره زحل از درون تلسکوپ غیر قابل وصف است. تلسکوپ علاوه بر یک ابزار کمک آموزشی ابزاری برای دیدن اجرام آسمانی با استفاده از تابش الکترومغناطیس بصورت واضح و دقیق است.
به طور کلی تلسکوپ ها انواع و اندازه های گوناگونی دارند و این شما هستید که بر اساس تناسب فعالیت خود تصمیم گیری می کنید . اگر تصمیم گیری برایتان سخت است، در ابتدا باید پاسخ این سوال را برای خودتان مشخص کنید که دلیل خرید شما چیست؟ با این تلسکوپ قرار است در چه زمینه ای فعالیت کنید و چقدر بناست که برای خرید تلسکوپ هزینه کنید؟
کاربرد تلسکوپ
کار اصلی تلسکوپ، جذب تابش های برگرفته از سیارات، ستارگان و کهکشان ها ست که البته ممکن است این تابش ها به شکل موج نوری، علامت های رادیویی و یا اشعه ایکس باشند. به طور کلی برای هر کدام از این نوع تابش ها، تلسکوپ مخصوص و ویژه ای مورد استفاده قرار می‌گیرد. اخترشناسان، به وسیله تلسکوپ می‌توانند بسیار بیشتر از توانایی چشم، تابش های اجسام کم نور را آشکار کنند.
به عنوان مثال، بزرگترین تلسکوپ نوری جهان آینه‌ای به قطر شش متر دارد که در روسیه است. به جرات می توان گفت که قدرت و توانایی دید این تلسکوپ به هنگام مشاهده ستارگان، تقریبا در حدود یک میلیون برابر قدرت چشم انسان است. علاوه بر این، تلسکوپ قادر است، تابش حاصل از یک جسم را در مدت کمتری جمع آوری کند. هزاران هزار ستاره کم نور را اصلا نمی‌توانیم ببینیم. در حالی که تلسکوپ، در مدت چند ساعت عکس آنها را به دست می‌آورد.
انواع تلسکوپ
به طور کلی تلسکوپ ها به دو گونه تقسیم بندی می شوند:
- تلسکوپ های رادیویی
- تلسکوپ های اپتیکی
تلسکوپ های اپتیکی خود به دو دسته ی تلسکوپهای شکستی و تلسکوپ‌ها بازتابی تقسیم می شوند.
تلسکوپهای شکستی یا گالیله ای
در این گونه از تلسکوپ‌ها عامل اصلی جمع‌آوری نور، عدسی محدب است که به آن عدسی شیئی نیز می‌گویند. پس از گذر پرتو نور از عدسی شیئی و کانونی شدن، یک عدسی دیگری به نام عدسی چشمی، تصویر نهایی را تشکیل می‌دهد. اغلب گالیله را نخستین کسی می‌‌دانند که از این نوع تلسکوپ برای مشاهدات نجومی بهره گرفت. هموراه ساخت تلسکوپهای شکستی در اندازه های بزرگ تر از ۶ اینچ کاری دشوار و هزینه بر است به همین علت این تلسکوپ‌ها اغلب در اندازه های کوچک ساخته می شوند.
تلسکوپهای بازتابی یا نیوتنی
در این گونه از تلسکوپ‌ها یک آینه مقعر وظیفه جمع آوری نور را برعهده دارد. در این حالت نور پس از برخورد با این آینه به آینه و کانونی شدن به یک آینه تخت رسیده و نور را به سمت بالا هدایت کرده تا در نتیجه، عدسی چشمی تصویر نهایی را تشکیل بدهد. برای اولین بار نیوتن این ترکیب اپتیکی را اخاراع نمود. ساخت تلسکوپهای نیوتنی باکیفیت و با قطر دهانه نسبتا زیاد، هزینه کمتری نسبت به تلسکوپهای شکستی دارد
تلسکوپ های ترکیبی
همانطور که از نامشان پیداست در ساختار اپتیکی این گونه از تلسکوپ‌ها از عدسی و آینه به صور همزمان استفاده شده است که البته همانند تلسکوپ های نیوتونی وظیفه اصلی جمع آوری نور را آینه مقعر به عهده دارد اما با این تقاوت که قبل از رسیدن نور به آینه یک عدسی در جلو دهانه تلسکوپ قرار گرفته و با تغییراتی که در پرتو نور ایجاد می کند سبب کاهش خطاهای اپتیکی می شود.
نحوه استقرار تلسکوپ‌ها
لازم به ذکر است که تنها عامل موثر در بازدهی تلسکوپ، انتخاب لوله اپتیکی مناسب نیست. لوله اپتیکی می بایست بر روی استقراری مناسب نصب گردد. استقرار باید به گونه ای باشد که به بهترین شکل بتواند نیازهای شما را برطرف کرده و کار با آن را برای شما تا حدد ممکنآسان کند.